اجماع دلیل تقیه

عده ای از صاحب نظران بر مشروعیت تقیه، ادعای اجماع کرده و گفته اند: علاوه بر نص قرآن، اجماع مسلمانان نیز بر این مطلب وجود دارد.[1]

البته برخی می گویند: استناد کردن به اجماع در این‌جا با چالش جدی مواجه است؛ زیرا نزد شیعه هر چند مسئله اجماعی است، ولی اجماع دلیل مستقل به حساب نمی‌آید و اجماعی معتبر است که اولاً کاشف از گفتار یا رفتار معصوم باشد؛ ثانیاً همسوی با آن دلیلی از قرآن و سنت وجود نداشته باشد و گرنه اجماع، مدرکی خواهد بود و ارزشی نخواهد داشت. در مسئلة تقیه، همسوی با اجماع، آیات و روایات وجود دارد و اجماع، مدرکی است. نزد اهل سنت هم با آن‌که اجماع به خودی خود دلیل مستقل در عرض کتاب و سنت به حساب می‌آید، به دست آوردن چنین اجماعی کار مشکلی خواهد بود و بر فرض اینکه اجماعی هم وجود داشته باشد تنها نسبت به مشروعیت تقیه قولی (تقیه در گفتار) در برابر کافر خواهد بود،[2] اما نسبت به سایر انواع تقیه، اجماعی وجود ندارد.

[1]. سبحانى، جعفر، الأضواء على عقائد الشيعة الإمامية، ص 416؛ حمود، محمد جميل، الفوائد البهية في شرح عقائد الإمامية، ج 2 ، ص 349؛ جمعى از نويسندگان‏، في رحاب أهل البيت (علیهم السلام)، ج 8، ص 21؛ عميدى‏، ثامر هاشم، واقع التقية عند المذاهب و الفرق الإسلامية من غير الشيعة الإمامية، ص 184.‏

[2]. واقع التقية عند المذاهب و الفرق الإسلامية من غير الشيعة الإمامية، ص 99 – 178؛ با استفاده از سایت مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم السلام).