آیت الله کوهستانی و تأسیس حوزه علمیه

یکی از مهم‌ترین و شایسته‌ترین اقدامات مرحوم آیت الله کوهستانی بعد از بازگشت از نجف، تأسیس حوزه علمیه است. ایشان حدوداً از سال 1312 شمسی، جهت تشکیل حوزه و جمع‌آوری و تربیت طلاب علوم دینی همت نمود. ابتدا که هنوز بنایی ساخته نشده بود، حسینیه خویش را در اختیار طلاب گذاشت. به مرور زمان، علاقه‌مندان به علم و دانش، از اطراف گرد ایشان حلقه زدند تا سال 1321 شمسی که آمار طلاب و شیفتگان علم فزونی یافت، ایشان چند اتاق در حاشیه حیاط بیرونی خود احداث کرد. با افزایش بیشتر طلاب و کمبود اتاق، آنان به ناچار در منازل محل به عنوان مستأجر اسکان می‌یافتند، تا آن‌که با اصرار طلاب در مورد احداث ساختمان و افزایش خوابگاه، وی به قرآن تفأل می‌زند که این آیه می‌آید: ««قُلۡ بِفَضۡلِ ٱللَّهِ وَ بِرَحۡمَتِه فَبِذَٰلِكَ فَلۡيَفۡرَحُواْ هُوَ خَيۡرٞ مِّمَّا يَجۡمَعُونَ»؛^[1] «بگو به فضل و رحمت خدا باید خوشحال شوید که این از تمام آن‌چه گردآوری کرده‌اند بهتر است».

ایشان با الهام از این آیه امیدبخش، تصمیم بر احداث ساختمان مدرسه گرفت و با یاری خدا و توجهات حضرت ولی‌عصر (علیه السلام)، کلنگ آن را به زمین زد و با تلاش و کوشش همراه با تدبیر و دوراندیشی، سه دستگاه ساختمان کاه‌گِلی بسیار ساده و بی‌آلایش که هر یک مشتمل بر چند حجره (مدرسه فضل 5 اتاق، مدرسه رحمت 11 اتاق، و مدرسه فرح 12 اطاق در دو طبقه) بود برای اسکان طلاب بنا کرد. مدرسه از سه قسمت تشکیل شده بود، ایشان هم طبق مفاد آیه شریفه، نام آن‌ها را به ترتیب آیه، «فضل»، «رحمت» و «فرح» نامید. ایشان در این باره می‌فرمود: از این آیه استفاده می‌کردم که مدرسه چهارمی به نام جامعه (مما یجمعون) بسازم، لیکن این خواسته ایشان عملی نگردید و همان سه مدرسه دایر بود.

زمین‌های مدرسه از مِلک شخصی وی بود و در ساختن مدرسه نیز سعی وافر داشت از اموال شخصی آن را تکمیل نماید و از سهم امام (علیه السلام) استفاده نکند، و اگر احیاناً دیگران می‌خواستند در جهت تکمیل بنای مدرسه وجهی بپردازند، دقت داشت که هر پولی را قبول نکند؛ لذا وقتی یکی از افراد ثروتمند، مقداری پول فرستاد که در بنای ساختمان استفاده شود، چون نمی‌توانست آن را قبول نکند و از طرفی هم در مصرف آن احتیاط می‌کرد، پول را گرفت، ولی خرج چَپَر[2] دور مدرسه کرد و آن را در ساختمان به کار نگرفت و طولی نکشید که آن چپر خشک شد و به مرور زمان تمام چوب‌هایش از بین رفت.

برخی از طلاب که از ابتدای تأسیس خدمت ایشان بودند نقل کردند که ما خودمان در ساختمان مدرسه کمک می‌کردیم و خود آقا نیز از کمک‌کردن و مهیا نمودن وسایل مورد نیاز و گاه در آماده کردن گِل و حمل چوب دریغ نداشت. در اندک زمانی، حوزه کوهستان مملو از مشتاقان علم، فضیلت و کمال گردید، به حدی که شمار طلاب از دویست تن فراتر رفت و در بعضی از سال‌ها تا چهار صد نفر نیز سکونت داشتند، و به این ترتیب دوران حیات و شکوفایی علوم دینی پس از سال‌ها خاموشی در مازندران آغاز گشت. یکی از بزرگان در توصیف و تمجید از آیت الله کوهستانی و خدمت ایشان به اسلام و روحانیت فرمود: «کوهستانی، دهات را نجف کرد».[3]

[1]. یونس، 58.

[2]. در فرهنگ معین آمده است: «چپر: دیواری ساخته شده از چوب و علف و شاخه‌های درخت است. به آن پرچین هم می‌گویند» .سایت واژه‌یاب، وازه چپر.

[3]. کوهستانی، عبدالکریم، بر قله پارسایی، ص 57 – 60.