کپی شد
آقاخان چهارم
کریم آقاخان؛ ملقب به «آقاخان چهارم»؛ چهل و نهمین امام اسماعیلیان نزاری است. وی در سال ۱۹۳۶م در شهر ژنو متولد شد.[1] مادرش اهل انگلستان بود، علوم ابتدایی را در سوئیس و تحصیلات دانشگاهی را در دانشگاه هاروارد آمریکا تمام کرد. در سال ۱۹۶۹م ازدواج کرد و دو پسر به نام‌های رحیم و حسین و دختری به نام زهرا دارد.
اولین جشن انتصاب او به امامت نزاریان، در تانزانیا، شهر دار السلام، در سال ۱۹۵۷م، و در سن 19 سالگی بود. این جشن در ماه‌ها و سال‌های بعد در نایروبی (پایتخت کنیا)، کامپالا (پایتخت اوگاندا)، کراچی، داکا (پایتخت کشور بنگلادش) و زار سوریه نیز برگزار شد.
او در سال ۱۹۷۶م، دفتر مرکزی خود را از سوئیس به اگْلُمان در نزدیکی پاریس منتقل کرد.[2] وی از طریق دفتر خود، تمام فعالیت‌های نهادها و مؤسسات خود را تنظیم می‌کند.[3]
فعالیت‌های آقاخان چهارم
آقاخان چهارم که لیسانس تاریخ اسلام از دانشگاه هاروارد دارد، کارهاى پدربزرگش (آقا خان سوم) را پى گرفت و همان منش اباحه‌گرى اجدادش را ادامه داد.[4] وی در سال ۱۹۸۶م، یک سند عمومی به نام قانون اساسی مسلمانان شیعه امامی اسماعیلی برای همه پیروان خود در جهان انتشار داد، که پس از تأیید اصول عقاید اسلام، بر تعلیم امام به مسائل دینی و دنیوی تأکید دارد.[5]
او شبکه‌اى را براى توسعه مسایل اجتماعى به نام شبکه توسعه آقاخان (AKDN) تأسیس کرده و به بهداشت، آموزش و پرورش، مسکن و توسعه ارتباطات مى پردازد.
اسماعیلیان نزاری فعالیت‌های اجتماعی و دینی خود را به صورت جماعت خانه‌ها و جماعت‌های محلی حفظ کرده‌اند. امور اجتماعی هر جماعت زیر نظر یک مکی یا کامریا که اکنون کار خزانه دار را می‌کند، اداره می‌شود. این کارگزاران در موارد خاص؛ چون مراسم ازدواج، تدفین و نیز عبادات روزانه شرکت می‌جویند. آنها همچنین وجوهات مذهبی را جمع آوری می‌کنند.
از زمان آقاخان سوم، موضوعات دینی، به ویژه تعلیم و تربیت دینی اسماعیلیان نزاری به هیئت‌های خاصی که انجمن‌های اسماعیلی خوانده می‌شد سپرده شده بود. این انجمن‌ها از سال ۱۹۸۷م، هیئت‌های تعلیم دینی طریقه اسماعیلی ـ ITREB ـ نام یافته‌اند. آنان مسئول توزیع و پخش ادبیات و نوشته‌های دینی، از جمله برنامه‌های درسی که برای کودکان و دانش آموزان اسماعیلی در سراسر جهان پدید آمده است نیز هستند.
در زمان آقاخان چهارم، وی با تأسیس این شبکه (AKDN) برنامه‌های مربوط به توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را اجرا می‌کند.[6] وى در موارد متعدد از جوامع اسماعیلى نزارى دیدن کرده و به ارتقاء فرهنگ و اقتصاد آنها کمک کرده است. بعد از اشغال افغانستان در سال 2002 م توسط آمریکا، آقاخان چهارم از آن جا دیدن کرد و در فعالیت‌هاى اقتصادى آن جا شرکت نمود.[7]
وى در سال 1977 م / 1356 ش مؤسسه مطالعات اسماعیلیه لندن را تأسیس کرده و از محققان بنام اروپا و غیر اروپا دعوت به عمل آورده است. در این مؤسسه نشر تعالیم شیعى و اسماعیلى مدّ نظر است. از بهترین کتاب‌هایى که این مؤسسه به چاپ آن اقدام کرده مى‌توان از: «اسماعیلیان پس از مغول» نوشته نادیا ابوجمال، «ابویعقوب سجستانى» نوشته پل واکر، «حمیدالدین کرمانى» نوشته پل واکر، «تصحیح باب الشیطان از کتاب الشجره ابوتمام» تحقیق مادلونگ و واکر، ترجمه بعضى از کتب اسماعیلیه؛ مثل «گشایش و رهایش»، ترجمه کتاب «منشور عقاید امامیه» از آیت الله جعفر سبحانى و چند کتاب دیگر، نام برد.
آقاخان چهارم در سال 1985م، دانشگاهى در کراچى پاکستان تأسیس کرد. وى همچنین هر ساله جایزه‌اى به بهترین معمارى اسلامى اهدا مى‌کند. وى اکنون – در سال 2017 م / 1396 ش / 1438 ق – شصت سال است که امامت اسماعیلیان نزارى را بر عهده دارد و همچون غربیان یا بهتر بگوییم مسلمانان سکولار به زندگى خود ادامه مى دهد و جوانان اسماعیلى را تشویق مى کند که به این سبک روى آورده و در فضاى معنوى معتدل به صورت سکولار زندگى نمایند. او اکنون هشتاد و یک سال دارد و در انگلستان زندگى مى کند.[8]
[1]. دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیان، ترجمه: بدره‌ای، فریدون، ج ۱، ص ۶۲۰.
[2]. همان.
[3]. همان، ص ۲۸۴ ـ ۲۸۶.
[4]. فرمانیان، مهدی، درسنامه تاریخ و عقائد اسماعیلیه، ص 126.
[5]. دفتری، فرهاد، مختصری در تاریخ اسماعیلیه، ترجمه: بدره‌ای، فریدون، ج ۱، ص ۲۸۳.
[6]. همان، ص ۲۸۴ ـ ۲۸۶.
[7]. درسنامه تاریخ و عقائد اسماعیلیه، ص 126.
[8]. همان، با اندکی تصرف.