آخرالزمان در روایات

روایات اسلامی پیرامون آخرالزمان به چند گروه تقسیم می‌شوند:

1. بخشی از روایات به تعریف آخرالزمان پرداخته اند.[1]
2. بخش زیادی به بیان علائم و نشانه های آخرالزمان اشاره دارند. در بین این دسته از روایات، برخی به حوادث پیش از ظهور امام زمان (علیه السلام) و برخی هم با عنوان نشانه‌های وقوع قیامت مطرح شده اند که دسته ای از آنها به آثار[2] و گروهی دیگر به پیامدها اشاره دارند.[3] علائم ظهور نیز بعضی حتمی[4] و بعضی غیرحتمی اند[5] که در مطالب گذشته مطرح شدند.[6]
3. بخش دیگری از روایات، به خصوصیات و ویژگی های قیام امام زمان (علیه السلام) و دوران ظهور آن حضرت پرداخته است.[7] در بین این دسته اخیر، به حوادثی نظیر رجعت[8] و دوران بعد از امام زمان (علیه السلام) نیز اشاره شده است.[9]

[1]. صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، محقق/مصحح: غفاری، علی اکبر، ج ‏1، ص 190؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار؛ محقق: جمعى از محققان، ج ‏2، ص 87/ ج ‏40، ص 177؛ عیاشى، محمد بن مسعود، کتاب التفسیر، محقق: رسولى محلاتى، سید هاشم، ج 1، ص 31 و 32؛ بحرانی، سید هاشم، تفسیر البرهان، تحقيق: قسم الدراسات الاسلامية مؤسسة البعثة- قم، ج ‏1، ص 167؛ مفيد، محمد بن محمد، الأمالي، محقق و مصحح: استاد ولى، حسين و غفارى، علی اکبر، ص 188، 211 و 212؛ طوسی، محمد بن الحسن، کتاب الغیبة، محقق/ مصحح: تهرانى، عبادالله و ناصح، على احمد، ص 180.

[2]. صدوق، محمد بن علی، التوحید، محقق و مصحح: حسينى، هاشم، ص 283 و 284؛ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 366.

[3]. نعمانى، محمد بن ابراهيم، الغيبة‏، محقق: غفارى، على‏اكبر‏،‏ ص 250.

[4]. همان، ص 257 و 264؛ امين عاملى، سيد محسن، سيره معصومان (ترجمه اعیان الشیعه)، مترجم: حجتى كرمانى، على/وجدانی، حسین، ج 5، ص  364.

[5]. الغيبة للنعماني‏، ص 271.

[6]. مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، محقق/مصحح: مؤسسة آل البيت (عليهم السلام)، ج‏2، ص370 – 368‏. ‏

[7]. حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، تحقيق: عطا، مصطفى عبد القادر، ج 4، ص 596، ح 8659.

[8]. «أَبَا جَعْفَرٍ (علیه السلام) يَقُولُ أَيَّامُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثَلَاثَةٌ يَوْمَ يَقُومُ الْقَائِمُ وَ يَوْمَ الْكَرَّةِ وَ يَوْمَ الْقِيَامَة». صدوق، محمد بن على،‏ الخصال‏، محقق: غفارى، على اكبر، ‏ج 1، ص 108‏.

[9]. محمدى رى‏شهرى، محمد، ميزان الحكمة، مترجم: شيخى، حميدرضا، ج ‏4 -عربى، ص 369، ح 7140 و 7141.