آثار و ضررهای حسادت

آثار حسادت به دو بخش معنوی و جسمی تقسیم می شود که در ذیل به آن اشاره می شود:

یک. آثار معنوی:

1. نابود شدن ایمان. پیامبر اسلام (ص) می فرمایند: “حسد ایمان را می خورد، همان طور که آتش، چوب را از بین می برد”.[1]

2. آفت دین. امام صادق (ع) می فرمایند: “حسادت آفت دین است”.[2]

3. برخی از روایات حسادت را به عنوان یکی از بنیان های ناسپاسی انسان نسبت به پروردگار معرفی نموده است.[3] بنابراین، انسان با حسادت به معصیت خدا گرفتار می شود و خود را مستوجب عذاب الاهی می کند.

دو. آثار جسمی:

1.حسادت موجب غم و اندوه می شود.[4]

2.حسود راحتی و آرامش ندارد.[5]

3.حسد جسم انسان را از بین می برد.[6]

همان طور که بیان شد ضررهای حسادت هم روحی است و هم جسمی. ضررهای حسود نخست به خودش برمی گردد، ولی امکان دارد ضررهایی هم به محسود وارد کند. شخص حسود چون می بیند نمی تواند به نعمت های که محسود دارد برسد، چه بسا سعی کند نعمت ها را از دست او خارج کند یا ضربه ای به او بزند که توان استفاده از نعمت ها را نداشته باشد. داستان حضرت یوسف و مشکلاتی که برای ایشان و حضرت یعقوب (ع) در اثر حسادت برادران ایجاد شد، از جمله مشکلاتی است که حسودان ایجاد کردند و به همین دلیل است که توصیه شده تا از شر حسودان به خداوند پناه ببریم.

مسلماً ضررهایی که حسود به خود وارد می کند بیشتر است؛ زیرا حسادت حسود هرگز به پایان نمی رسد و چنین شخصی اگر در صدد معالجه و اصلاح خود نباشد هر روز به حسادت فردی از افراد جامعه که نعمتی دارد مبتلا می شود و با این حسادت نیز کاری از پیش نمی برد و نمی تواند نعمت هایی را که خداوند به دیگران داده است از آنان سلب کند. علاوه بر این که با حسادت کردن و اقدامات زبانی و عملی (غیبت ،تهمت و فحش و …) که به دنبال آن انجام می دهد خود را مدیون افراد می کند بر این اساس زیان هایی که حسود از این حسادت می بیند شامل زیان های دنیوی و اخروی است بر خلاف محسود که از جهت حسادت زیان اخروی نمی بیند.

امام صادق(ع) می فرماید: “حسود قبل از آن که به محسود ضرر وارد کند، خودش متضرر شده است”.[7]

گفتنی است؛ حسادت تا به مرحلۀ ابراز و ظهور نرسد برای حاسد عقابی در پی ندارد؛ مثلاً اگر حسادت را فقط در دل خود داشته باشد و در کلام خود از تهمت زدن یا غیبت کردن محسود پرهیز کند و در کردار خود ضرری متوجه محسود نکند، عقابی در آخرت ندارد. در حدیثی امام صادق(ع) از پیامبر (ص) نقل می کند که آن حضرت می فرمایند: عقاب چند چیز از امت برداشته شده است. از جمله حسادت؛ تا وقتی که آثار آن در دست و زبان حاسد آشکار نشود.[8] 

[1]. کلینی، کافی، ج 2، ص 306، دار الكتب الإسلامية تهران، 1365 هـ ش.

[2]. شيخ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 15، ص 336، مؤسسه آل البيت عليهم‏السلام قم، 1409 هـ ق.

[3]. «أُصُولُ الْكُفْرِ ثَلَاثَةٌ: الْحِرْصُ وَ الِاسْتِكْبَارُ وَ الْحَسَد»، وسائل الشیعة، ج 15، ص 336.

[4]. تميمى آمدى، عبدالواحد بن محمد، غرر الحكم و درر الكلم، ص 300، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى قم، 1366 هـ ش.

[5]. همان.

[6]. همان.

[7]. مجلسی، بحار الانوار، ج 70، ص 255، مؤسسة الوفاء بيروت – لبنان، 1404 هـ ق.

[8]. ر.ک: کلینی، کافی، ج 2، ص 463، “وُضِعَ عَنْ أُمَّتِي تِسْع‏ … وَ الْحَسَدُ مَا لَمْ يُظْهِرْ بِلِسَانٍ أَوْ يَدٍ”.