آثار و اقدامات علمی سلیمان نبی (علیه السّلام)

یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین ابزاری که خداوند متعال برای راهنمایی بشر به رسولانش عنایت می‌کند، «علم و حکمت» است. خداوند متعال در مورد شخص حضرت سلیمان (علیه السلام)، «موهبت علم» را كه زير بناى يک حكومت صالح و نيرومند است، به صورت خاص به آن حضرت ارزانی داشته، در آن‌جا که مى‌فرمايد: «ما به داوود و سليمان، علمی عظیم بخشيديم».[1]

بسيارى از مفسران در اين‌جا خود را به زحمت انداخته كه بدانند اين علم، كدام علم بوده که در اين‌جا به صورت سربسته بيان شده و خداوند آن را به داوود و سليمان (علیهما السلام) عطا فرموده است؟.

بعضى آن را به قرينه آيات ديگر، علم قضاوت و داورى دانسته،[2] بعضی دیگر اين علم را، علم گفتگوى با پرندگان[3] و برخى نيز به قرينه آياتى كه از علم بافتن زره و مانند آن سخن مى‏‌گويد،[4] خصوص اين علم را مورد توجه قرار داده‏‌اند،

ولى روشن است كه «علم» در اين جا معناى گسترده و وسيعى دارد كه علم توحيد، اعتقادات مذهبى و قوانين دينى و هم‌چنين علم قضاوت و تمام علومى را كه براى تشكيل چنان حكومت وسيع و نيرومندى لازم بوده‌است را در برمى‌گيرد؛ زيرا تأسيس يک حكومت الهى بر اساس عدل و داد، حكومتى آباد و آزاد، بدون بهره‌گيرى از يک علم سرشار امكان پذير نيست. به اين ترتيب قرآن مجید، مقام علم را در جامعه انسانى و در تشكيل حكومت، به عنوان نخستين سنگ زير بنا مشخص ساخته‌است.[5]

در بیان مقام داورى و علم آن حضرت باید گفت: زمانی که حضرت داوود (علیه السلام) بر اریکه سلطنت بنی اسرائیل تکیه زده‌بود، در اختلافات و درگیری‌ها بین مردم قضاوت و داوری نموده، امور سیاست و اقتصاد قوم را به درایت و کفایت اداره می‌کرد. هر روز بنی اسرائیل نزد او می آمدند و سرگذشت زندگی و مشکلات خویش را بیان می‌داشتند و نزاع‌های خود را تشریح و استدلال می‌کردند، ایشان هم در تمام موارد با عدل و داد حکم می نمود. داوود (علیه السلام) به تدریج به سنین پیری و کهن‌سالی رسید و همواره فکر آینده مملکت و کشور او را نگران می‌ساخت. او در این فکر بود که چه کسی پس از وی می‌تواند زمام امور و اداره کشور را به دست بگیرد. آن حضرت (علیه السلام) گرچه فرزندان بسیاری داشت، ولی در بین آنان، سلیمان که کودکی خردسال بود، از جهت علم و حکمت بر آنان برتری داشت. آثار عقل و درایت از سیمای او هویدا، و هوش و درایت او بر همه آشکار بود و امور مردم را با تیزبینی و عاقبت اندیشی اداره می‌کرد. عادت حضرت داوود (علیه السلام) بر این بود که در مجلس قضاوت خویش، فرزند خود سلیمان (علیه السلام) را که اکنون یازده سال از عمرش می گذشت، حاضر می‌ساخت، تا به قدرت قضاوت و استدلال او بیفزاید؛ لذا سلیمان همیشه در مجلس قضاوت پدر خویش حاضر بود، تا در پرتو افکار پدر، چراغی برای آینده خود بیفروزد و در آینده به هنگام برخورد با مشکلات و مسائل اداره مملکت، از پرتو آن بهره گیرد. قرآن کریم به یکی از این داوری‌ها که در محضر حضرت داوود (علیه السلام) انجام گرفت و حکم آن حضرت را نقض کرد، اشاره فرموده است.[6]

هم‌چنین سه کتاب از کتب «عهد قدیم»، یکى به نام «امثال» (مَثَل‌های حضرت سلیمان)، «جامعه»، و «غزل غزل‌های سلیمان» (سروده های سلیمان) از گفته‌هاى این پیامبر بزرگ الهى است.[7]

از آن‌چه بیان شد، روشن می‌شود که همه اقداماتی که بر اساس علم و حکمت حضرت سلیمان (علیه السلام) انجام گرفته؛ مانند اداره حکومتی به آن گستردگی، ایجاد بناهای عظیم توسط جنیان و انسان‌ها، قضاوت‌ها و داوری‌های خاص ایشان، هدایت مردم به سوی خداوند بر اساس تعالیم وحیانی و همه اموری که به واسطه داشتن علم وسیع قابل انجام است، همگی از آثار و اقدامات علمی آن پیامبر الهی محسوب می‌شود.

[1]. نمل، 15.

[2]. انبياء، 79؛ ص، 20.

[3]. نمل، 16.

[4]. انبیاء، 80.

[5]. مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، ج 15، ص 415 و 416.

[6]. انبیاء، 78 و 79.

[7] . عهد عتيقي كه همه اهل كتاب قبول داشته باشند ,شامل 39 جلد كتاب (سفر ) مي‌باشد. اين‌ها كتب مقدس يهوديان هستند. براي دسته بندي كلي عهد عتيق مي‌توان كتاب را به سه گروه اساسي تقسيم كرد : تورات ,كتبوئيم , نبوئيم.

كتوبيم: ( نوشته‌جات اين قسمت كه 17 كتاب دارد , ادامه تاريخ يهود و شرح عقايد و آداب و رسوم و اخلاق قوم بعد از حضرت موسي (علیه السلام) مي‌باشد که سه تا از آنها بدين قرار است: امثال سليمان (عليه السلام ) جامعه و غزل غزل‌هاي سليمان ( عليه السلام )؛ برگرفته از سایت یهود نت.