آثار و اقدامات آیت الله حائری یزدی

مهم‌ترین اثر کتبی مرحوم حائری، دُرَرُ الفوائد است که دُرَرُ الاصول هم نامیده شده‌است. این اثر از یک سو، ریشه در مبانی اصولی سید محمد فشارکی دارد. از سوی دیگر، از آرای مهم آخوند خراسانی در قلمرو اصول فقه برآمده است.

حائری، بنابر اظهار خود، در تألیف جلد اول کتاب از فشارکی و در جلد دوم آن از آخوند خراسانی استفاده کرده‌است.[1]

برخی از شاگردان حائری از جمله میرزا محمود آشتیانی، میرزا محمد ثقفی، محمدعلی اراکی و سیدمحمدرضا گلپایگانی، بر دررالفوائد حاشیه نوشته‌اند که برخی از آن‌ها به چاپ رسیده‌است.[2]

وی به سبب اشتغالات فراوان در دوره اقامتش در قم، کمتر به تألیف پرداخت. با این حال، آثار ارزشمندی از او برجای مانده‌است.

جناب ایشان آثار پربرکتی در زمینه‌های مختلف از جمله در زمینه دانش و علم داشت که عبارتند از:

کتاب الصلاة در باب مسائل مختلف نماز

دررالفوائد: در زمینه اصول فقه

تقریرات استاد: یک دوره گزارش دروس استادش سید محمد فشارکی در علم اصول فقه

کتاب النکاح: فقه استدلالی و اجتهادی

کتاب المواریث: فقه استدلالی و اجتهادی

مجمع الاحکام: رساله عملیه حاج شیخ به زبان فارسی

کتاب الرضاع: احکام شیردادن به کودک

حاشیه ای بر عروةالوثقی

حاشیه‌ای بر انیس‌التجار نراقی.[3]

که می‌توان آن‌ها را چهار نوع دانست:

1. آثار تألیفی: از وی ۵ اثر تألیفی باقی مانده‌است که عبارتند از: دُرَرُالفوائد، کتاب النکاح، کتاب الرضاع، کتاب المواریث و کتاب الصلوة.[4]
2. حواشی بر کتاب‌های فقهی: مانند حاشیه بر عروة الوثقی اثر سیدمحمدکاظم یزدی و حاشیه بر اَنیسُ التجّار اثر ملامهدی نراقی.[5]
3. نگاشتن تقریرات درس استادانش: از این نمونه فقط از تقریرات درس اصول فقه سید محمد فشارکی یاد شده‌است.[6]
4. تقریرات درس‌هایش: این تقریرات را شاگردانش تدوین کرده‌اند؛ مانند رساله الاجتهاد و التقلید، کتاب البیع و کتاب التجارة، هر سه به قلم محمدعلی اراکی و تقریرات درس‌های او، به قلم سید محمد رضا گلپایگانی و میرزامحمود آشتیانی است.[7]

*رساله‌های عملیه و فتاوا: مانند ذخیرةالمعاد، مَجمع الاحکام، مَجمع المسائل، مُنتخب الرسائل، وسیلةالنجاة و مناسک حج که به صورت مستقل می‌باشند.[8]

[1]. طبسی، مصاحبه با آیت اللّه حاج شیخ محمدرضا طبسی، شماره ۴، ص ۶۳.

[2]. کریمی جهرمی، آیة الله مؤسس… ، ص ۱۰۳-۱۰۵.

[3]. شکوری، ‌ابوالفضل؛ مرجع دوراندیش و صبور آیت الله حائری، موسس حوزه علمیه قم، فصلنامه یاد، شماره ۱۷، ص ۱۰۶ و ۱۴۲؛ دانشنامه اسلامی.

[4]. همان، ص ۹۹-۱۰۱.

[5]. آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۲، ص ۴۵۳ و ج ۲۰، ص ۱۵ و ج ۲۲، ص ۴۰۵-۴۰۶ و ج ۲۵، ص ۸۷.

[6]. همان، ج ۴، ص ۳۷۸.

[7]. آیة الله مؤسس… ، ص ۱۰۵.

[8]. الذریعه، ج ۲، ص ۴۵۳ و ج۲۰، ص ۱۵ و ج ۲۲، ص ۴۰۵-۴۰۶ و ج ۲۵، ص ۸۷؛ ویکی شیعه.