آثار منفى اخباری گرى

حركت اخباری گرى، آثار منفى ای در جامعه شیعه و به خصوص فقه شیعه بر جای گذاشت که در ذیل، به آنها اشاره می شود:

1. حركت اخباری گرى با تندروی، تک روی و جمود فکری خود، به مبارزه با نوآوری و بی اعتنایی به تدبّر و تفکّر و اجتهاد منجر شد.[1]

2. مهجوریت قرآن: اعتقاد به عدم حجیت ظواهر قرآن از سوی اخباریان، به نوعی سبب مهجوریت قرآن گردید.[2]

3. كثرت مجادلات فقهى: حركت اخباریان، با ظهور برخى از مسائل، زمینه مناظره و مجادلات فقهى را ایجاد كرد؛ مثلًا استفاده از دخانیات كه پیش از آن سابقه نداشت، موضوع جدال و درگیرى میان اخباری ها و اصولی ها گردید، تا آن جا كه مسألۀ تحریم «شرب تتن» (استعمال دخانیات) شعارى براى اخباری ها گردید، همان گونه كه جوازش، شعار اصولی ها شد.[3]

به بیان دیگر جنبش اخباریان و پدید آمدن جوّ اخبارى‌گرى در فقه امامیه، سبب انتقاد شدید علماى اخبارى به مجتهدان اصولى شد. عالمان اخبارى معتقد بودند كه علماى اصولى از خود چیزى ندارند و سر سفره دیگران نشسته‌اند و از آن سو نیز اصولی ها، اخباری ها را متهم به جمود و ركود مى‌كردند و همین، موجب تفرقه و تشتّت میان فقهاى امامیه و به تبع، بازتاب منفی در بین مردم، شد.[4]

4. مخالفت با ادلّۀ عقلى در عرصۀ استنباط مسائل فقهى.[5]

5. بى‌توجهى به علم اصول: با توجّه به این كه تنها مرجع استنباط نزد اخباری ها كتاب و سنّت بود و عقل و اصول عقلى نزد آنان هیچ اعتبارى نداشت؛ لذا اصول فقه مورد بى‌اعتنایى آنها قرار گرفت و در دوران حرکت اخباری گری، كتاب مستقلى- جز كتاب وافیه فاضل تونى- در علم اصول نوشته نشد. و بیشتر تألیفات بر محور زبدة الاصول شیخ بهایى دور مى‌زد، كه بر آن شرح و تعلیقه‌ ها نوشته شد.[6] ‌