آثار عمومی عشق

البته عشق حقیقی آثار برکات بسیار عالی و شکوفی دارد که با آثار و فواید عشق های مجازی بسیار متفاوت است، اما برخی از آثار و ویژگی ها میان انواع عشق مشترک است؛ یعنی عشق، صرف نظر از این که از چه نوع باشد، حقیقی یا مجازی و مجازی هم چه مجازی نفسانی و چه مجازی حیوانی، و قطع نظر از این که معشوق چه و که باشد، یک دسته آثار و نتایجی دارد که میان همه انواع مذکور مشترک است. نظیر:

1. ستاندن خودبینی و خود خواهی و غرور از انسان عاشق،
2. تولید نیرو، قدرت و چالاکی،
3. غفلت از عیوب معشوق و زیبا جلوه دادن آنها،
4. ستاندن ترس از وجود عاشق و شجاعت و جسارت بخشیدن به او،
5. ایجاد نیروی سخاوت و بخشندگی در انسان بخیل،
6. تکمیل نفس و بروز استعدادهای حیرت انگیز باطنی و درونی به وسیله عشق،

نتیجه: آنچه را که از مجموع سخنان عارفان و فیلسوفان در مسئله عشق به دست می آید، این است که عشق اگر از نوع حقیقی و برخی از انواع مجازی آن؛ مانند عشق عقلانی و عشق روحانی باشد، نه تنها نکوهیده نیست، بلکه چه بسا از کمالات محسوب می شود. اما اگر از نوع حیوانی آن که پایین ترین نوع عشق است، باشد، این نوع عشق هم اگر با عفاف و تقوا باشد و از حریم عفت خارج نشود بدون اشکال است.