حکمت حرمت خودکشی

در زندگی هر انسان، مسلماً ناراحتی ها و یا شکست هایی پیش می آید که امید را از انسان سلب کرده و دنیا را  در چشم وی تیره و تار می کند. در این حالت انسان ها دو گونه اند؛ عده ای از میان این غرقاب مشکلات، سربلند بیرون می آیند و با همۀ سختی ها و با توکل بر خداوند، شروع به سازندگی دوباره می کنند، اما در مقابل عده دیگری هستند که زیر این مشکلات کمر خم کرده و به انزوا کشیده می شوند و یا بدتر از آن دست به خود کشی می زنند. اگر انسان به منطق اسلام آشنا باشد درمی یابد که نمی تواند نعمت حیات را از خود سلب کند؛ زیرا:

1. در اسلام، مرگ انتهای راه نیست بلکه ابتدای راهی است بدون پایان، و انسان نمی داند بعد از مرگ، اهل نجات و سعادت است یا اهل عذاب و شقاوت، پس خودکشی هیچ کمکی به انسان نمی کند و تصور رهایی از مشکلات و رنج ها تصور صحیحی نیست.

2. هیچ مشکلی در دنیا آن قدر ارزش ندارد که انسان در برابر آن، جان با ارزشش را بگیرد.

3. عقل و فطرت هر انسانی، می­فهمد که از بین بردن هر نعمتی از نعمت­های جهان، امری ناپسند و مذموم است و این مطلب به قدری روشن است، که تمام افراد بشر، در سنین و مذاهب مختلف، آن را درک می­کنند و به همین جهت، در دنیا سازمان های متعددی برای حفظ نعمت­های خدادادی با اسم های مختلفی؛ مانند انجمن حفظ محیط زیست، انجمن دفاع از حیوانات و… وجود دارد. علاوه، برای بقای جلوه_­های حیات در کرۀ زمین­­ و… سازمان­های بین­­­المللی متعددی تشکیل شده است تا با وضع قوانین مختلف، بتوانند نعمت های طبیعی خدادادی را در سطح جهانی حفظ و کنترل کنند. حال که عقل و فطرت انسان، از بین بردن و ضایع نمودن کوچک­ترین نعمات الاهی را مجاز ندانسته و زشت می­داند، انسان چگونه مجاز به از بین بردن بزرگ ترین نعمت؛ یعنی حیات خود است؟

با توجه به این مطلب، روشن می­شود این تفکر که انسان، مجاز به از بین بردن حیات خود است، در واقع نشانۀ انحراف از عقل و فطرت انسانی و نوعی بیماری است که باید درمان گردد و امروزه در دنیا مراکزی برای درمان این نوع بیماری تأسیس شده است و پزشکان از راه های مختلف روان شناسانه، در پی درمان این نوع بیماران هستند. دین مبین اسلام نیز که همۀ دستوراتش براساس عقل و فطرت و واقعیت است، خودکشی و سلب حیات از خود را ممنوع و غیر مشروع دانسته است.

4. از نظر جهان بینی اسلامی و بر اساس معارف قرآن، خداوند مالک جهان هستی است[1] و خداوند این نعمت ها را به عنوان امانت در اختیار ما قرارداده که در راه تکامل و سعادت خود به­­ کار ­­ببریم، پس، ضایع نمودن نعمت ها و از بین بردن آنها کاری برخلاف رضایت مالک آن است و عقل ما حکم می­کند که باید رضایت مالک را در اموری که به ما به امانت سپرده است، رعایت کنیم و خلاف نظر او کاری انجام ندهیم.

5. نکتۀ مهم­تر این که حکمت ممنوعیت خودکشی در اسلام، صرف حفظ حیات فردی که قصد خودکشی دارد نیست، بلکه اسلام با این حکم، خواسته است حیات کل جامعۀ بشری را از خطر و نابودی حفظ نماید.

توضیح این که افرادی دست به خودکشی می­زنند که از نظر روحی و عقلی دچار انحراف و بیماری شده باشند و قهراً از افرادی که تا به این حد بیمار بوده و حاضرند حیات خود را از بین ببرند و بر خود رحم نمی­کنند، نمی­توان انتظار داشت به دیگران ترحم کنند و افراد بی­گناه را در کام مرگ فرو نبرند. گرچه در این مورد نیز استثنائاتی وجود دارد، اما اگر قانون و شرع به صورت کلی خودکشی را مجاز شمارد و به این گونه افراد بگوید که شما برای کشتن خود مجازید، در واقع خود به نابودی بشر اقدام کرده است. قرآن کریم در این رابطه مى‏فرمايد: «و آن كس كه انسانى را بدون اين كه قاتل باشد و يا در زمين فساد كند، بكشد گويا همه مردم را كشته است».[2]

وقتی خودکشی حرام و ممنوع گردد و فرد، مجاز به کشتن خود که در نظرش مالک و صاحب اختیار آن است نباشد، قطعاً اجازۀ کشتن دیگران را نخواهد داشت و ممنوعیت خودکشی، باعث حفظ حیات کل جامعۀ بشری می شود.

به همین جهت، در اسلام “خودکشی” حرام و از بزرگ ترین گناهان شمرده شده و برای کسی که این عمل را مرتکب شود عذاب های سختی درنظر گرفته شده است.[3]