کپی شد
توریه امامان (علیهم السلام)
در سیره امامان معصوم (علیهم السلام) – سیره قولی و فعلی – توریه جایز و صحیح شمرده شده است؛ به‌عنوان نمونه:
از امام صادق (علیه السلام) سؤال شد: از مردی برای ورود به خانه‌اش اذن طلبیده می‌شود، ولی او به کنیزش می‌گوید: بگو او اینجا نیست (و منظورش مثلا پشت درِ خانه است). حضرت فرمود: اشکالی ندارد، این از موارد دروغ مخالف حق نیست.[1]
از سعید سمان نقل شده که می‌گوید: «خدمت امام صادق (علیه السلام) بودم که دو مرد زیدی مسلک بر آن حضرت وارد شده و سؤال کردند: آیا در بین شما امامی که اطاعتش واجب باشد وجود دارد؟ امام (علیه السلام) فرمود: نه …».[2]
مولی صالح مازندرانی در شرح این قسمت از روایت که امام (علیه السلام) به‌آن دو نفر جواب منفی داد، می‌نویسد: این پاسخ امام (علیه السلام) از روی توریه بوده است و مقصود حقیقی امام (علیه السلام) این است که در فرزندان فلانی از اولاد علی (علیه السلام)، امام واجب الاطاعه نیست، یا این که به عقیده شما (که زیدی مسلک هستید) در بین ما امام واجب الاطاعه نیست. امام (علیه السلام) این گونه پاسخ داد تا مبتلای به دروغ نشود.[3]
مرحوم مجلسی نیز در شرح این حدیث می‌گوید: جواب منفی امام (علیه السلام) از باب تقیه بوده و البته آن حضرت توریه نمود، به‌این جهت که منظور واقعی امام (علیه السلام) این بوده که در بین ما امامی که به‌گمان شما ناچار به‌خروج و قیام به‌شمشیر باشد، نیست.[4]
امام حسن عسکری (علیه السلام) از امام رضا (علیه السلام) نقل فرموده که آن حضرت ضمن تأیید توریه یکی از اصحاب، توریه را از اموری که خدا به شیعیان رحم نموده، معرفی فرمود.[5]
[1]. عَنْهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: «فِي الرَّجُلِ يُسْتَأْذَنُ عَلَيْهِ فَيَقُولُ لِجَارِيَتِهِ قُولِي لَيْسَ هُوَ هَاهُنَا قَالَ لَا بَأْسَ لَيْسَ بِكَذِبٍ عَنِيدٍ». ابن ادریس حلّى، محمد بن منصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، ج 3، ص632.
[2]. عن سعيد السمّان قال: «كنت عند أبي عبد اللّه عليه السّلام إذ دخل عليه رجلان من الزيديّة فقالا له: أ فيكم إمام مفترض الطاعة؟ قال: فقال: لا قال: فقالا: له:…». کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفارى، على‌اكبر و آخوندى، محمد، ج 1، ص 232 و 233.
[3]. مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الكافي – الأصول و الروضة، محقق/ مصحح: شعرانى، ابوالحسن، ج 5، ص 370 و 371.
[4]. مجلسى، محمد باقر، مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، محقق/مصحح: رسولى محلاتى، هاشم، ج 3، ص 41.
[5]. «إنَّ اللَّهَ تَعَالَى جَعَلَ هَذِهِ التَّوْرِيَةَ مِمَّا رَحِمَ بِهِ شِيعَتَنَا»، طبرسى، احمد بن على، الإحتجاج على أهل اللجاج، محقق/مصحح: خرسان، محمد باقر، ج 2، ص 440.