انگشتر

فضیلت انگشتر به دست کردن

انگشتر به دست کردن، سنتی پسندیده است که همواره مورد توجه پیامبر(ص) و ائمه (ع) بوده است و روایات بسیاری در بیان جنس نگین و حلقۀ آن، طرح روی آن و نحوه و کیفیت گذاشتن آن وجود دارد؛ مثلاً به نگین عقیق توصیه و باعث برکت و ایمنی از بلاها خوانده شده است[1] و در مورد حلقۀ آن به حلقه های نقره ای سفارش شده است. در باره طرح روی آن به ذکر هایی با مضامین عالی مثل «الله الملک» (خداست که پادشاه است)[2] یا «محمد نبی الله و علی ولی الله»[3] توصیه شده است.

گذاشتن انگشتر در دست راست

به گذاشتن انگشتر در انگشتان دست راست بسیار توصیه شده و یکی از نشانه های شیعه بودن شمرده شده است. در روایاتی به نقل از امام موسی کاظم (ع) آمده: «… حضرت علی(ع) در دست راست انگشتری می کرد، چون او بعد از رسول الله (ص) امام اصحاب یمین بوده … و این علامت شیعیان ما است …»[4]؛ یعنی در دست راست کردن انگشتر به تبعیت از علی (ع) و پیامبر (ص) است. به این ترتیب که پیامبر (ص) و حضرت علی (ع)، امام اصحاب یمین هستند. و در دست راست کردن انگشتر ایشان نماد و نشان دهندۀ این مطلب است و شیعیان برای اتحاد و تمسک به روش امامان خود از این روش تبعیت کنند.

البته باید توجه داشت که همۀ توصیه ها و فضیلت های بیان شده در باب گذاشتن انگشتر آن هم در دست راست، استحبابی هستند؛ یعنی الزامی در آنها نیست. در بعضی از روایات، مواردی غیر آن چه در بالا گفته شد، مجاز دانسته شده است؛ مثلاً طبق روایتی از امام صادق (ع) انگشتری از پیامبر اکرم (ص) را بدون نگین معرفی کرده و فرموده اند: «انگشتر رسول الله (ص) از نقره بود و نگین نداشت».[5] یا در مورد این که در چه دستی باشد در روایاتی از امام موسی کاظم (ع) درباره این که در دست راست باشد، سؤال شده، حضرت جواب داده اند: «اگر خواستی در دست راست و اگر خواستی در دست چپ».[6] پس؛ مثلاً اگر عرفاً لازم باشد که حلقه ازدواج در دست چپ باشد، این کار اشکالی ندارد، ولی چه بهتر که انگشتر عقیقی هم در دست راست خود، به نشانه شیعه بودن و برای بهره مندی از دیگر ثواب ها و فوائد آن داشته باشیم.

برگرداندن نگین انگشتر به طرف کف دست در قنوت

در باره برگرداندن نگین انگشتر به طرف کف دست روایتی در کتاب وسائل الشیعة از امام رضا (ع) وارد شده است که آن حضرت (ع) فـرمودند: “هر كس صبح كند و در دست او انگشتر عقـيقى باشد و قبل از اين كه كسى او را ملاقات كند و ببيند، نگين خود را به طرف كف دست بگرداند و سوره: “انا انزلنا …“ را تا به آخر تلاوت كند و بگويد: “آمَنْتُ بِاللَّهِ وَحْدَهُ لَاشَرِيكَ لَهُ وَ آمَنْتُ بِسِرِّ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَلَانِيَّتِهِمْ“، خداوند او را در آن روز از شرِّ آن چه از آسمان نازل مى شود و به سوى آسمان بالا مى رود و هم چنين از شرّ آن چه در زمين فرو مى رود و از آن خارج مى شود حفـظ مى كند و در محافـظت رسول خدا (ص) به سر مى برد تا صبح را به شب برساند.[7]

با توجه به این که این روایت به طور مطلق بیان شده و در خصوص قنوت نماز چنین روایتی نداریم؛ از این رو فقهای عظام فرمودند که این کار در هنگام قنوت نماز، اگر به قصد ورود و جزء نماز باشد ترک شود، مگر این که به قصد ثواب مطلق (بدون جزئیت در نماز) باشد.

آیت الله مکارم شیرازی: در این مورد می گوید: چنین چیزی در دستورات شرع وارده نشده است، ولی نماز را باطل نمی کند، بهتر است آن را ترک کنید.[8]

آیت الله فاضل لنکرانی (ره) می گوید: در خصوص قنوت روایتی به نظر نرسیده است.[9]

فواید انگشتر عقیق

از امام رضا (ع) نقل شده است كه امام صادق (ع) فرمود: كسى كه انگشترى به دست خود كند كه نگين آن عقيق باشد، (به بركت آن) تنگدست‏ نخواهد شد، و حاجت هايش به بهترين صورت برآورده مى‏شود.

در حديث ديگرى از امام صادق (ع) روايت شده است: عقيق ايمنى است در سفر.

امام صادق (ع)، و آن حضرت از پدران بزرگوارش (ع) از امير مؤمنان على (ع) نقل كرده است كه فرمود: انگشترى عقيق به دست كنيد كه خدا شما را بركت دهد، و از بلا در امان باشيد.

و در حديث ديگرى امام محمّد باقر (ع) فرموده است: كسى كه انگشترى عقيق در دست كند،- تا زمانى كه آن را در دست داشته باشد- همواره نيكى مى‏بيند، و پيوسته نگهبانى از جانب خداوند او را محافظت مى‏كند.

از امام صادق (ع)، و آن حضرت از پدرش از جدّ بزرگوارش (ع) نقل كرده است كه فرمود: كسى كه بر خاتم عقيق انگشترى خود اين نقش را حك كند: «محمّد نبىّ اللَّه و علىّ ولىّ اللَّه» خداوند او را از مرگ بد در امان مى‏دارد و نمى‏ميرد مگر بر فطرت.

از امام صادق (ع) روايت شده است كه فرمود: هيچ دستى كه به درگاه خداوند دراز مى‏شود محبوب تر از دستى كه بر آن انگشترى عقيق باشد، نيست.

امام رضا (ع) از حضرت موسى بن جعفر(ع)، از پدران بزرگوارش (ع) از حسين بن على (ع) روايت كرده است كه فرمود: هنگامى كه خداوند، موسى بن عمران را آفريد و در طور سينا با او سخن گفت، بر زمين نظرى افكند و از نور روى خود، عقيق را آفريد، آن گاه فرمود: به حقّ خودم بر خود لازم كردم كه كسى را كه (انگشترى) عقيق دست كند، به آتش عذاب نكنم، به شرط آن كه على (ع) را دوست داشته باشد.[10]

انگشتر شرف شمس

شرف یکی از اصطلاحات نجومی است. برخی از کسانی که در دانش نجوم فعالیت دارند، از قرار گرفتن ستاره ها در برخی از برج های فلکی، استفادۀ سعادت و نحوست کرده اند و برای آن اعتباراتی وضع کرده اند؛ مانند شرف و هبوط؛ مثلا قرار گرفتن هر ستاره را در برج و درجه ای که شرف آن باشد، دارای نوعی از تأثير دانسته و قرار گرفتن آن در درجه ای دیگر که هبوط آن باشد، را دارای تأثیر دیگری می دانند. پس بر اساس تجربه و يا كهانت و… گفته‏اند: شرف آفتاب هنگامى است كه در درجه 19 حمل (فروردین) باشد و شرف قمر آن گاه است كه در درجه سوم برج ثور باشد و شرف زحل آن وقت است كه در درجه 21 ميزان است و … .[11]

در برخی از روایات نیز شرف و بهترین مکان شمس (خورشید) را برج حمل دانسته است.^[12] بنابراین ممکن است گفته شود که شرف شمس در برج حمل (فروردین) است، ولی آیا نوشتن برخی از اذکار و اشکال مشهور به شرف شمس، بر عقیق زرد و به دست کردن آن، از روایات فهمیده می شود یا نه؟

بله! در دیوان منسوب به امام علی (ع) شعری است که شکل شرف شمس در آن آمده است، در این شعر امام (ع) می فرماید:

ثلاث عصي صففت بعد خاتم                    على رأسها مثل السنان المقوم‏

و ميم طميس أبتر ثم سلم                      إلى كل مأمول و ليس بسلم‏

و أربعة مثل الأصابع صففت                       تشير إلى الخيرات من غير معصم‏

و هاء شقيق ثم واو مقوس                   عليها إذا يبدو كأنبوب محجم‏

فيا حامل الاسم الذي ليس مثله                توق من الأسواء تنج و تسلم‏

فذاك اسم الله جل جلاله                      إلى كل مخلوق فصيح و أعجم‏[13]

بنابراین شعر؛ شکل شرف شمس از این قرار است:

البته در این روایت، به زمان نگارش اشاره ای نشده است؛  به همین سبب در برخی از استفتاءات از مراجع معظم تقلید دربارۀ استفاده از انگشتری که اذکار و شکل مشهور به شرف شمس در آن حک شده است، چنین آمده است:

«این حرز منسوب به امیر المؤمنین (ع) است، که بر روی سنگ های قیمتی مانند عقیق نوشته می شود، پس به دست کردن چنین انگشتری به قصد رجا (به امید کسب ثواب) اشکالی ندارد.[14]

نمایۀ مربوط: سؤال 11787 (سایت اسلام کوئست: 12007)، قمر در عقرب.

فواید انگشتر های دیگر

انگشتر فيروزه

عبد المؤمن انصارى مى‏گويد: از امام صادق (ع) شنيدم كه مى‏فرمود: دستى كه در آن انگشترى فيروزه باشد، فقير نمى‏شود.

انگشتر جزع يمانى ‏

محمد بن الحسين از پدرش، و آن حضرت از پدر بزرگوارش نقل كرده است كه على (ع) فرمود: انگشتر جزع يمانى را در دست خود كنيد كه شرّ شيطان هاى نافرمان را از شما دور مى‏سازد.

انگشتر زمرّد ‏

احمد بن محمد بن نصر كه برخى از كارهاى حضرت موسى بن جعفر (ع) را انجام مى‏داد، نقل كرده است كه روزى حضرت در حالى كه از كتابى مى‏خواند به من فرمود- و من مى‏نوشتم-: انگشتر زمرّد در دست كردن مايه گشايش است كه هيچ سختى و دشوارى را به دنبال ندارد.

انگشتر ياقوت

حسين بن خالد از امام رضا (ع) روايت كرده است كه امام صادق (ع) فرمود: انگشتر ياقوت در دست كنيد؛ زيرا كه تنگ دستى را از بين مى‏برد.

انگشتر بلور‏

علىّ بن محمد ابن وهبه عبدسى[15]، از امام صادق (ع) روايت كرده است كه فرمود: بلور، نگين نيكويى است[16]، [17].

در پایان ذکر دو نکته ضروری است:

1. باید توجه داشت که پوشیدن زیور آلات طلا و از جمله  انگشتر طلا برای مردان حرام می باشد.[18]

2. خاصیت ها و ویژگی هایی که برای انواع سنگ های معدنی بیان شده به معنای حتمیت، لزوم و به تعبیر دقیق تر به نحو علیت تامه نیست، بلکه به صورت شأنی و اقتضایی یعنی شایستگی در صورت وجود شرایط دیگر است.

افتادن انگشتر حاوی اسماء متبرکه در چاه دستشویی

نظر مراجع عظام در خصوص افتادن انگشتر حاوی اسماء متبرکه در چاه دستشویی به این شرح است:

دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

نمى‌توانيد از آن استفاده كنيد، ولى براى كسانى كه علم به آن ندارند، اشكال ندارد و خبر دادن به آنها لازم نيست.

دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

بايد آن چاه تخليه شود و تا انگشتر در آن است استفاده نشود البته در صورتي كه فاضلاب باشد به گونه اي كه به وسيله مجارى و لوله از آن محل دور شده باشد كه در معرض نجاست قرار نگيرد مي توان از توالت استفاده كرد.

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

به مقداری که ضرورت شدید وجود دارد و تا زمانی که امکان تخلیه چاه فراهم شود مجازند از آن جا استفاده کنند.

حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته)

استفاده از این مستراح در حد ضرورت بلامانع است.

برای آگاهی بیشتر به نمایه زیر مراجعه شود:

نمایه: افتادن اشیاء دارای اسماء متبرک در فاضلاب، سؤال شماره 4811 (سایت اسلام کوئست: 5203).

انگشتر زنان و نگاه نامحرم

برای روشن شدن این موضوع که انگشتر برای خانم ها زینت شمرده می شود و باید پوشانده شود به نظر چند از مراجع عظام تقلید می پردازیم:

حضرت امام خمینی (ره):به دست كردن هرگونه حلقه اى كه زينت محسوب مى شود، پوشيدن آن از نامحرم واجب است.

آيت الله بهجت: اگر مهيج و محرك باشد بايد بپوشاند و در غير اين صورت احتياط است.

آيت الله تبريزى: پوشانيدن انگشترى كه به طور متعارف زنان به دست مى كنند از نامحرم واجب نيست.

آيت الله خامنه اى: اگر عرفاً زينت محسوب مى شود بايد از نگاه نامحرم پوشيده باشد، اما چنان چه از آنهايى است كه چشم گير نيست و صدق زينت نمى كند اشكال ندارد.

آيت الله سيستانى: انگشتر و حلقه در دست داشتن در مقابل نامحرم چنان چه به هدف خودنمايى در مقابل نامحرم نباشد و نيز تحريك كننده نباشد و از واقع شدن در حرام نيز ايمن باشد اشكالى ندارد.

آيت الله مكارم: اشكالى ندارد.[19]

---

[1]. وسایل الشیعه، ج 5، ص 91.

[2] . همان، ص 93.

[3]. همان، ص 91.

[4]. همان، ص 82.

[5]. همان، ص 77.

[6]. همان، ص 79.

[7] . حر عاملی، وسائل الشيعة، ج 5، ص91، مؤسسه آل البیت، قم؛ روایتی مانند آن در مستدرک الوسائل، ج 3، ص297 هم ذکر شده است.

[8] . سایت معظم له، بخش استفتائات.

[9] . جامع المسائل، ص103، سؤال 355، چاپ مهر، چاپ دوم، 1375.

[10] . برای توضیح و آگاهی بیشتر به منابع معرفی شده ذیل مراجعه کنید:

1. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‏، شيخ صدوق‏، مترجم انصاری، حسن زاده و بندرریگی.

2. پاداش نيكى‏ها و كيفر گناهان‏، محمد على مجاهدى‏.

3. كاشف الاستار در ترجمه جامع الاخبار، شرف الدين خويدكى‏.

4. الخصال‏، شيخ صدوق.

5. آيين بندگى و نيايش،  حسين غفارى ساروى.

6. علل الشرائع،  شيخ صدوق‏.

7. ادب حضور،  م- ر‏‏.

8. قصص الأنبياء( قصص قرآن)،  فاطمه مشايخ.

9. مكارم الأخلاق- ترجمه مير باقرى‏، سيد ابراهيم مير باقرى‏.

10. نوادر راوندى، احمد صادقى اردستانى، مترجم صادقى اردستانى‏.

‏‏ 11. فضائل پنج تن عليهم السلام در صحاح ششگانه اهل سنت‏، محمد باقر ساعدى‏.

[11]. نک: سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامى، ج ‏2، ص 1053، دانشگاه تهران، 1373 ش، با تلخیص و نقل به معنا در برخی از سطر ها.

[12]. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج ‏54، ص 226، الوفاء، بیروت، 1404ق.

[13]. ديوان ‏إمام‏ علي (ع)، ص 393، پیام اسلام، قم ، 1369ش.

[14]. ما رأيكم في الحرز المسمى «شرف شمس» المنسوب إلى أمير المؤمنين عليه السلام؟ بسمه تعالى: هذا الحرز منسوب للإمام أمير المؤمنين (عليه السلام) و يكتب على الأحجار الكريمة و لا بأس بلبسها رجاءً بجعلها في خاتم و اللّٰه العالم؛ نک: تبریزی، جواد بن علی، صراط النجاة، ج 10، ص 426، قم، بی تا.

[15] . عبدس يكى از دهستان هاى واسط است.

[16].  شيخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‏، مترجم انصاری، حسن زاده و بندرریگی.

[17] . برای توضیح و آگاهی بیشتر به منابع معرفی شده ذیل مراجعه کنید:

الف. شيخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‏، مترجم انصاری، حسن زاده و بندرریگی.

ب. پاداش نيكى‏ها و كيفر گناهان‏، محمد على مجاهدى‏.

ج. خويدكى، شرف الدين، ‏كاشف الاستار در ترجمه جامع الاخبار.

د. شيخ صدوق، الخصال‏.

هـ. غفارى ساروى، حسين، آيين بندگى و نيايش.

و. شيخ صدوق‏، علل الشرائع.

ز. ادب حضور،  م- ر‏‏.

ح. مشايخ، فاطمه، قصص الأنبياء (قصص قرآن).

ط. طبرسى، رضى الدين حسن بن فضل، مكارم الأخلاق، مير باقرى، سيد ابراهيم.

ی. راوندى، النوادر، صادقى اردستانى، احمد‏.

ک. ساعدى، محمد باقر، فضائل پنج تن (عليهم السلام) در صحاح ششگانه اهل سنت‏‏.

[18]. نک: توضیح المسائل مراجع ، ج 1، ص 482.

[19]. با استفاده از نرم افزار پرسمان.